Raste serioze hospitalizimi nga COVID-19 (pacientë të intubuar, mesatarja 7-ditore).

Burimi: Të dhëna zyrtare të qeverisë greke për COVID-19, të marra më 8 tetor 2021.

Vendi u citua si një nga historitë e suksesshme të trajtimit të valës së parë falë ekspozimit të ulët dhe zbatimit të shpejtë të masave. Deri në fund të vitit 2020, norma e vdekjeve nga COVID-19 ishte pak mbi gjysmën e mesatares së BE-së. Që nga fillimi i vitit 2021, norma e vdekjeve tejkaloi mesataren e BE-së dhe është 60% më e lartë për të njëjtën periudhë sesa ajo e Suedisë, e cila, siç e dimë, nuk miratoi masa për mbylljen e vendit (Greqia kaloi katër muajt e parë të vitit nën një mbyllje të rreptë).

Vdekjet totale për 1 milion banorë, para dhe pas procesit të vaksinimit kundër COVID-19, në Greqi, BE dhe vendet fqinje. Burimi: Our World in Data.

Më shumë se dy të tretat e vdekjeve ndodhën në nëntë muajt pasi vaksinat ishin në dispozicion, krahasuar me njëmbëdhjetë muajt e mëparshëm.

Ndërsa disa faktorë janë qartë në lojë, përfshirë miratimin dhe respektimin e parregullt të masave të shëndetit publik dhe një sistem të dobët të kujdesit shëndetësor, Greqia nuk ka arritur të përdorë plotësisht bollëkun e vaksinave të disponueshme për t’i shtypur efektet më serioze të COVID-19, krahasuar me mënyrat siç e kanë bërë vendet evropiane.

Liria e paarritshme

Greqia nuk e arriti objektivin e BE-së për të vaksinuar 70 për qind të popullsisë së rritur deri në fund të verës (BE-ja në tërësi gjithashtu nuk ia doli ta arrijë objektivin e përgjithshëm pavarësisht disa përjashtimeve të dukshme që provojnë se ishte e mundur). Ajo gjithashtu nuk arriti që deri në verë të bëjë përparim të rëndësishëm në objektivin e saj për të administruar dozën e parë te shumica e njerëzve mbi 60 vjeç.

Deri më 8 tetor, pak më shumë se 60 për qind e popullsisë kishin marrë dozën e parë, kurse 58 për qind ishin plotësisht të vaksinuar, sipas të dhënave të ECDC-së. Në të gjithë BE-në, 68% e popullsisë kanë marrë një dozë dhe 63 % janë plotësisht të vaksinuar. Sipas vlerësimit më të fundit të rrezikut të shpejtë të ECDC-së, rënia nën këto nivele, siç është rasti me Greqinë, do të thotë se vendi është ende në rrezik të përjetojë një rritje të konsiderueshme të rasteve, hospitalizimeve dhe vdekshmërisë gjatë vjeshtës dhe dimrit.

Situata është edhe më shqetësuese për grupmoshat më të vjetra, më të rrezikuara, ku një pjesë e konsiderueshme e popullsisë është e pavaksinuar, dhe Greqia mbetet shumë mbrapa në krahasim me vendet e tjera. Në fund të shtatorit, mbulimi me një dozë të grupmoshës mbi 80 vjeç është 74%, që do të thotë se një në katër në grupmoshën më të vjetër mbetet i pavaksinuar (krahasuar me normën e vaksinimit prej 100% në shtatë nga vendet e tjera evropiane dhe 86.5% në nivel të BE-së). Për grupmoshat 70-79 vjeç, mbulimi i vaksinimit është në 83 për qind (krahasuar me shifrën në nivel të BE-së prej 88 për qind) dhe për grupmoshat 60-69 vjeç, mbulimi është 80 për qind (krahasuar me 85 për qind në nivel të BE-së). Portugalia, me të cilën Greqia krahasohet në mënyrë rutinore për shkak të ngjashmërisë në madhësinë e popullsisë dhe shkallës ekonomike, ka vaksinuar 100% të qytetarëve të saj mbi moshën 60 vjeç.  

Programi i vaksinimit "Operacioni Liria" i Greqisë mbajti ritmin me pjesën tjetër të BE-së deri në fillim të verës, por norma ditore e vaksinimit ra në mënyrë të shpejtë nga mesi i qershorit e tutje, prej mbi 100.000 doza në ditë në normën aktuale prej rreth 25.000 sosh. Në anën tjetër, vendet evropiane që udhëheqin sa i përket popullsisë së vaksinuar, si Portugalia dhe Irlanda, përshpejtuan administrimin e vaksinave gjatë muajve të verës. 

Ndërsa zyrtarët qeveritarë shmangin me kujdes përdorimin e fjalës "dështim" dhe vazhdojnë ta mbrojnë vaksinimin, tani po pranohet gjerësisht se Greqia po hyn në vjeshtë me shifra vaksinimi shumë nën nivelet e sigurta.

Për më tepër, sondazhet sugjerojnë se vetëm një pjesë e vogël e popullsisë së pavaksinuar është e gatshme të vaksinohet në të ardhmen e afërt (për shembull, në sondazhin e fundit vetëm 2 për qind e të anketuarve thanë se kishin aplikuar për vaksinim).

Boshllëqe, gryka të ngushta dhe llogaritje të gabuara

Disa faktorë mund të kenë ndikuar në ngecjen e programit të vaksinimit, por autoritetet nënvlerësuan që në fillim shkallën e hezitimit të publikut për t'u vaksinuar dhe, si rezultat, nuk e hartuan fushatën e tyre në mënyrë të përshtatshme. Një studim shkencor i botuar para fillimit të vaksinimit në Greqi zbuloi se pothuajse gjysma e popullsisë së rritur ishte në mëdyshje sa i përket vaksinimit kundër COVID-19, dhe veçanërisht të rinjve, të cilët informacionin e marrin nga mediat sociale dhe burime jozyrtare, dhe njerëzit që mbështesin teorinë se virusi ishte krijuar nga njeriu.

Strategjia e vaksinimit, megjithatë, edhe pse logjistikisht pothuajse pa të meta, nuk përfshinte një element bindës dhe të fortë, ndërsa fushata e informacionit publik ishte shumë e orientuar drejt mediave tradicionale të favorizuara nga grupet që ishin bindur tashmë. Për më tepër, procesi i aplikimit për vaksinë ishte pothuajse tërësisht digjital, një arritje për t'u përshëndetur me të drejtë si pjesë e "transformimit digjital" të Greqisë, por në dukje duke shpërfillur nivelet e ulëta të edukimit digjital të popullatës së përgjithshme.

Sondazhet e kryera kohët e fundit konfirmojnë pikat e dobëta në fushatë dhe tregojnë se autoritetet nuk arritën të përshtatnin qasjen e tyre në mënyrë të mjaftueshme gjatë muajve për të intervenuar. Një sondazh i publikuar në gusht nga Kapa Research krahasoi qëndrimet midis qytetarëve të vaksinuar dhe të pavaksinuar, dhe gjeti dy botëkuptime të ndara skajshmërisht: të pavaksinuarit kishin më shumë gjasa të informoheshin nga mediat sociale dhe treguan besim shumë më të ulët në institucionet publike, me përjashtim të mediave sociale dhe kishës.

Pas përsëritjes së masave të valës së parë të COVID-19 në vitin 2020, autoritetet u predikuan të konvertuarve, por shumë pak përpjekje u bënë për t’i identifikuar dhe bindur personat që kanë dyshim.

Zhgënjimi i qeverisë për normat e ulëta të vaksinimit, që u bë i dukshëm me kalimin e verës, gjeti një zgjidhje në prezantimin e një mandati vaksine për punonjësit në sistemin e shëndetësisë dhe lejet COVID për shumicën e aktiviteteve në mjedise të brendshme. Ndërsa kjo mund të ketë zgjidhur probleme shumë të lokalizuara (p.sh., parandalimin e mbushjeve të spitaleve, duket se ka ngjallur pakënaqësi më të gjerë shoqërore. Në atë kohë u theksua se qeveria zgjodhi t’i injorojë rekomandimet e komitetit të saj për etikën mjekësore, e cila e kishte këshilluar që t’i shteronte të gjitha rrugët e konsultimit dhe edukimit para se të bënte vaksinimin e detyrueshëm në spitale.

Përtej profesioneve të shëndetësisë, reagimi ndaj presionit për t'u vaksinuar përmendet ndër tri arsyet kryesore për ta shmangur vaksinën, së bashku me shqetësimet në lidhje me efektivitetin dhe sigurinë e vaksinave. Ndërsa protestat kundër mbylljeve dhe kundër vaksinimit kishin qenë të rralla dhe me pjesëmarrje të dobët në Greqi, mandati i vaksinës nxiti tubimet e para të organizuara, me sa duket të promovuara nga grupe kuazi-fetare dhe ultra-nacionaliste që bënin thirrje për mosbindje të përgjithshme civile.

Gjithashtu ka munguar një konsensus i qartë politik pasi pandemia kishte përparuar dhe opozita kishte identifikuar dobësi në qeverisje. Ndërsa vetëm partia e ekstremit të djathtë, Zgjidhja Greke, një nga më të voglat në parlament, mbajti një qëndrim haptazi skeptik ndaj vaksinës, partia kryesore e opozitës, SYRIZA, e krahut të majtë, lejoi ish-zëvendësministrin e saj të Shëndetësisë për muaj me radhë të shkonte në evente kundër vaksinimit para se të disiplinohej nga udhëheqja e partisë. Në mënyrë të ngjashme, Kisha e fuqishme dhe me ndikim e Greqisë ka toleruar mesazhe të ndryshme nga radhët e saj mbi temën e pandemisë dhe vaksinimit.